Steeds meer hbo'ers werkzaam als zelfstandige

Het aantal hbo’ers die werkzaam zijn als zelfstandige (inclusief freelancers) is toegenomen van 2,8% in 2000 naar 5,8% in 2018. Terwijl zelfstandigen over het algemeen beduidend tevredener lijken te zijn met hun baan dan werknemers, hebben ze wel een opvallend lager maandsalaris. Dit kan worden vastgesteld op basis van cijfers van de HBO-Monitor.

Pas afgestudeerde hbo’ers zijn steeds vaker werkzaam als zelfstandige. Waar in 2000 slechts 2,8% na afstuderen voor zichzelf begon, was in 2008 maar liefs 1 op de twintig werkzaam als zelfstandige. Zoals te zien is in Figuur 1, heeft deze trend vooral een spurt gemaakt gedurende de economische crisis, toen het percentage zelfstandigen het hoogst was. Waarschijnlijk zijn gedurende deze jaren meer hbo’ers als zelfstandige aan de slag gegaan vanwege een afgenomen vraag naar personeel in loondienst.

Van alle hbo-sectoren lijkt de kunstensector verreweg de grootste sector waarbij hbo’ers als zelfstandige aan de slag zijn gegaan (van 23,7% in 2000 naar 50,3% in 2018). Van de overige sectoren is het aandeel zelfstandigen het hoogst in de sectoren agro en food (6,2%) en gezondheidszorg (4,8%), en het laagst in de sector onderwijs (1,4%). In alle sectoren is een stijging te zien in het aandeel zelfstandigen, maar deze is het sterkst in de sector gezondheidszorg. Uit Tabel 1 blijkt verder dat hbo’ers die als zelfstandige werkzaam zijn op verschillende gebieden een andere positie op de arbeidsmarkt innemen dan hbo’ers die in loondienst werken. Hieronder gaan we daar verder op in

Werkzaam in eigen of verwante vakgebied

Het merendeel van de afgestudeerde hbo’ers (meetjaren 2016 t/m 2018) gaat als zelfstandige aan de slag in hun eigen of verwante vakgebied, namelijk 66,7%. Dat percentage ligt bij werknemers statistisch significant hoger, daar werkt 78,7% in zijn eigen of verwante vakgebied. In alle sectoren is dit verschil te zien. In de kunstensector is dit verschil echter het kleinst, namelijk 67,7% van de zelfstandigen versus 68,5% van de werknemers werkt in zijn eigen of verwante vakgebied.

Baantevredenheid

Afgestudeerde hbo’ers (meetjaren 2016 t/m 2018) die werkzaam zijn als zelfstandige zijn over het algemeen heel tevreden over hun baan: 82,6% geeft aan (zeer) tevreden te zijn over hun huidige werkzaamheden; bij hbo’ers in loondienst is dit statistisch significant lager, namelijk 69,6%. Tussen de sectoren zijn grote verschillen te zien. Zo zijn zelfstandigen bij de sector agro en food het meest tevreden over hun baan (93,6%) ten opzichte van werknemers (70,3%), gevolgd door de sectoren onderwijs (88,2% versus 76,1%), bètatechniek (84,8% versus 73,7%) en gezondheidszorg (84,2% versus 75,1%). De resultaten zijn vrij stabiel in de tijd op wat kleine fluctuaties na.

Bruto maandsalaris

Afgestudeerde hbo’ers (2016 t/m 2018) die als zelfstandige werkzaam zijn verdienen gemiddeld statistisch significant minder op maandbasis dan hun hbo-afgestudeerden die in loondienst zijn gaan werken. Het gemiddelde bruto maandsalaris (alleen van de hoofdfunctie) van zelfstandigen is anderhalf jaar na afstuderen €1.834 en bij hbo’ers in loondienst €2.116. In alle sectoren, behalve de gezondheidssector, is het gemiddelde bruto maandsalaris hoger bij werknemers dan bij zelfstandigen. In de gezondheidssector ligt daarentegen het gemiddelde bruto maandsalaris voor zelfstandigen ongeveer €320,- hoger dan voor werknemers. Dit komt waarschijnlijk doordat veel zelfstandig functionerende gezondheidsspecialisten (zoals fysiotherapeuten, logopedisten of verloskundigen) vaak een eigen maatschap of praktijk oprichten, hetgeen financieel zeer lucratief is.

Arbeidsuren

Verder blijkt dat het gemiddelde aantal arbeidsuren sterker varieert onder zelfstandigen dan onder werknemers. Het merendeel van de werknemers in loondienst werken tussen de 33 en 40 uur per week, terwijl bij de zelfstandigen ook een groot deel juist minder of meer uren werkt. Over het algemeen werken zelfstandigen statistisch significant minder dan werknemers: 32,7 tegenover 34,8 uur per week. Hierdoor zijn de uurlonen van zelfstandigen vergelijkbaar met die van mensen in loondienst, ondanks hun fors lagere maandsalaris.

Beroepen

Zelfstandigen zijn tot slot het vaakst werkzaam in de volgende beroepscategorieën: veehouders, tolk-vertalers, grafisch vormgevers, specialisten in reclame en marketing, verloskundigen, sociaal werkers en musici.

Terug naar het nieuwsoverzicht